Sprawy gospodarcze to kategoria spraw cywilnych dotyczących działalności gospodarczej, w której stronami są przedsiębiorcy. Są to wszelkie spory wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej, takie jak sprawy o zapłatę za dostarczone towary lub wykonane usługi, spory związane z umowami handlowymi, roszczenia dotyczące naruszenia praw własności intelektualnej, czy kwestie dotyczące niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań umownych. Postępowanie w sprawach gospodarczych jest regulowane przez specjalne przepisy, które mają na celu szybkie i efektywne rozstrzyganie sporów między przedsiębiorcami.

Poniżej znajdują się charakterystyczne cechy dotyczące m.in. postępowania o zapłatę w sprawach gospodarczych.

Specyfika postępowania w sprawach gospodarczych

Postępowanie o zapłatę w sprawach gospodarczych różni się od postępowania między osobami fizycznymi pod kilkoma względami. Te różnice wynikają z charakteru działalności gospodarczej oraz specyficznych przepisów regulujących obrót gospodarczy.

Główne różnice:

1. Przepisy regulujące – sprawy gospodarcze regulowane są przez specjalne przepisy zawarte w kodeksie postępowania cywilnego (k.p.c.), szczególnie w tytule dotyczącym postępowania w sprawach gospodarczych. Dotyczy to głównie art. 458¹ i następnych k.p.c., które wprowadzają pewne uproszczenia i specyficzne wymagania dla przedsiębiorców.
2. Strony postępowania – stronami postępowania gospodarczego są przedsiębiorcy, czyli podmioty prowadzące działalność gospodarczą (osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, ale mające zdolność prawną). Sprawy między konsumentami nie podlegają tym przepisom.
3. Właściwość sądu – właściwość miejscowa sądu w sprawach gospodarczych zazwyczaj określana jest według siedziby pozwanego przedsiębiorcy. Dodatkowo istnieje możliwość uzgodnienia właściwości miejscowej sądu w umowie (tzw. klauzula prorogacyjna), co nie jest typowe dla spraw między osobami fizycznymi. W sprawach gospodarczych istnieje większa elastyczność, np. możliwość wniesienia powództwa do sądu właściwego dla miejsca wykonania umowy lub miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
4. Wymogi formalne pozwu – pozew w sprawie gospodarczej musi zawierać dokładniejsze informacje i dokumenty potwierdzające roszczenie. Przedsiębiorcy zobowiązani są do załączenia dokumentów dotyczących transakcji, takich jak faktury, umowy, potwierdzenia wykonania usług lub dostaw towarów.
5. Dowody i terminy – W postępowaniu cywilnym, w tym w sprawach gospodarczych, strony mają obowiązek powołania wszystkich twierdzeń oraz dowodów już w pozwie lub odpowiedzi na pozew. Niedochowanie tego obowiązku może skutkować pominięciem później zgłoszonych twierdzeń i dowodów przez sąd, chyba że strona wykaże, iż ich powołanie w późniejszym czasie nie było możliwe lub potrzeba ich powołania wynikła później.
6. Zmiana przedmiotu roszczenia w toku postępowania – w toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w przypadku zmiany okoliczności powód może żądać, zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego równowartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć powództwo o świadczenia za kolejne okresy.
7. Umowa dowodowa – porozumienie stron postępowania cywilnego, w którym strony uzgadniają, jakie dowody będą dopuszczone w sprawie i na jakich zasadach. Zgodnie z art. 458⁹ k.p.c., w sprawach gospodarczych strony mogą zawrzeć umowę dowodową przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Umowa taka może określać, które dowody będą uznawane przez sąd, wyłączyć możliwość powoływania niektórych dowodów lub określić procedurę przeprowadzania dowodów. Jest to narzędzie mające na celu usprawnienie procesu dowodowego i ograniczenie sporów co do dopuszczalności dowodów.
8. Dopuszczenie dowodu z zeznań świadków – postępowaniu cywilnym, w tym w sprawach gospodarczych, dowód z zeznań świadków jest dopuszczalny, jednak podlega pewnym ograniczeniom. Zgodnie z art. 458¹⁰ k.p.c., w sprawach gospodarczych dowód z zeznań świadków może być przeprowadzony, jedynie wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd może odmówić dopuszczenia dowodu z zeznań świadków, jeżeli uzna, że inne środki dowodowe są wystarczające.
9. Ograniczenie możliwości wykazywania czynności strony w inny sposób niż dokumentem – w postępowaniu gospodarczym istnieje zasada ograniczająca możliwość wykazywania czynności prawnych w inny sposób niż dokumentem. Zgodnie z art. 458¹¹ k.p.c., oświadczenia woli stron dotyczące stosunku prawnego wynikającego z działalności gospodarczej mogą być udowodnione tylko dokumentem, chyba że strona wykaże, że nie może przedstawić dokumentu z przyczyn od niej niezależnych. Ma to na celu zapewnienie pewności obrotu gospodarczego i zapobieganie sporom wynikającym z ustnych umów i nieudokumentowanych ustaleń.
10. Postępowanie uproszczone i nakazowe – w sprawach gospodarczych często się postępowanie nakazowe, które pozwala na szybkie uzyskanie nakazu zapłaty na podstawie dowodów z dokumentów.
11. Koszty postępowania – w sprawach gospodarczych koszty sądowe mogą być wyższe, a strona przegrywająca może być obciążona większymi kosztami zastępstwa procesowego. Wynika to z wyższych stawek dla radców prawnych i adwokatów w sprawach gospodarczych.
12. Obowiązek mediacji – przed wszczęciem postępowania gospodarczego strony są zobowiązane do podjęcia próby polubownego rozwiązania sporu, często poprzez mediacje. Jeżeli jedna ze stron nie zgodzi się na mediację lub nie dojdzie do ugody, fakt ten powinien być odnotowany w pozwie. Sąd może obciążyć stronę kosztami procesu, jeżeli strona ta zaniechała próby polubownego rozwiązania sporu, co mogło przyczynić się do uniknięcia postępowania sądowego. Ma to na celu zachęcanie stron do rozwiązywania sporów w sposób mniej formalny i bardziej efektywny.
13. Tytuł zabezpieczenia – ma na celu ochronę roszczeń powoda i zapobieganie sytuacjom, w których pozwany mógłby uniemożliwić wykonanie wyroku poprzez ukrycie, zbycie lub uszczuplenie swojego majątku. W postępowaniu gospodarczym tytuł zabezpieczenia jest szczególnie istotny, ponieważ pozwala na szybkie i skuteczne zabezpieczenie roszczeń przedsiębiorców. Dzięki temu możliwe jest zapobieganie nadużyciom i ochronie interesów wierzycieli, co jest kluczowe w kontekście dynamicznego i często ryzykownego obrotu gospodarczego.

Dokumenty potrzebne do pozwu o zapłatę w sprawie gospodarczej:

1. Umowy handlowe: Dokumenty regulujące warunki współpracy między stronami.
2. Faktury i rachunki: Dowody na istnienie zobowiązań finansowych.
3. Protokoły odbioru: Potwierdzające wykonanie usług lub dostawę towarów.
4. Korespondencja biznesowa: e-maile, listy, SMS-y potwierdzające ustalenia między stronami.
5. Dokumentacja finansowa: Wyciągi bankowe, bilanse, raporty finansowe.
6. Notatki służbowe: Zapiski dotyczące przebiegu współpracy lub negocjacji.