Pozew rozwodowy to dokument, który inicjuje postępowanie rozwodowe. Powinien zawierać informacje o stronach, przyczyny rozwodu oraz ewentualne roszczenia dotyczące podziału majątku, opieki nad dziećmi i alimentów.

Aby skutecznie przygotować się do sprawy rozwodowej, należy zgromadzić odpowiednie dokumenty i dowody. Poniżej przedstawiam listę najważniejszych elementów, które mogą okazać się niezbędne w procesie rozwodowym:

1. Odpis skrócony aktu małżeństwa – to urzędowy dokument potwierdzający zawarcie związku małżeńskiego, niezbędny do wykazania istnienia małżeństwa. Gdy kierownik urzędu stanu cywilnego (USC) zarejestruje małżeństwo, dostaniesz bezpłatnie odpis skrócony aktu. Za każdy kolejny odpis aktu zazwyczaj trzeba zapłacić opłatę skarbową (22 zł). Odpis możesz dostać w formie papierowej lub elektronicznej. Szczegółowe informacje odnośnie m.in. kto może uzyskać dokument, co trzeba złożyć wraz z wnioskiem, ile kosztuje uzyskanie dokumentu i jak długo trzeba na niego czekać znajdują się na stronie internetowej: https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-odpis-aktu-stanu-cywilnego-urodzenia-malzenstwa-zgonu
2. Odpisy skrócone aktów urodzenia dzieci – są to dokumenty potwierdzające tożsamość i wiek dzieci, które mogą być objęte postępowaniem rozwodowym, szczególnie istotne przy rozstrzyganiu kwestii opieki i alimentów. Zasady ich uzyskania są analogiczne jak w przypadku odpisu skróconego aktu małżeństwa – szczegóły na stronie internetowej: https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-odpis-aktu-stanu-cywilnego-urodzenia-malzenstwa-zgonu
3. Umowy majątkowe małżeńskie – jeżeli małżonkowie zawarli intercyzę lub inne umowy dotyczące majątku, należy je przedstawić jako dowód regulacji majątkowych między stronami.
4. Dowody dochodów i majątku – dokumentacja finansowa, taka jak zeznania podatkowe, wyciągi bankowe, umowy o pracę, listy płac, oraz dokumenty dotyczące posiadanych nieruchomości i innych wartościowych aktywów.
5. Dowody na przyczyny rozwodu – mogą to być świadectwa osób trzecich, zdjęcia, nagrania, korespondencja (e-maile, SMS-y), wyroki sądowe, które potwierdzają zachowanie małżonka będące podstawą do rozwodu (np. zdrada, przemoc domowa, uzależnienia).
6. Dowody na stan zdrowia małżonków lub dzieci – np. zaświadczenia lekarskie, opinie psychologiczne, które mogą mieć wpływ na decyzje sądu w zakresie opieki nad dziećmi czy alimentów.
7. Ewentualne zobowiązania alimentacyjne wobec innych osób – jeżeli jedna ze stron ma obowiązek alimentacyjny wobec innych osób (np. starszych rodziców), warto przedstawić stosowne dokumenty.
8. Dokumentacja dotycząca opieki nad dziećmi – wszelkie dowody dotyczące warunków życia dzieci, ich potrzeb, a także zdolności wychowawczych rodziców, np. opinie psychologiczne, świadectwa szkolne, zaświadczenia lekarskie.
9. Dowody na poniesione wydatki związane z dziećmi – paragony, faktury, umowy dotyczące wydatków na edukację, opiekę zdrowotną, zajęcia dodatkowe dzieci.
10. Informacje dotyczące ewentualnych porozumień między stronami – jeżeli istnieją wcześniejsze porozumienia dotyczące opieki nad dziećmi, podziału majątku czy alimentów, warto je przedstawić sądowi.
11. Świadkowie – lista osób, które mogą zeznawać na korzyść jednej ze stron, potwierdzając określone okoliczności lub zachowania małżonków. W Polsce świadkowie nie są wymagani przy składaniu wniosku o rozwód ani w trakcie postępowania rozwodowego. Sąd opiera swoje decyzje głównie na dokumentach przedstawionych przez strony oraz na przesłuchaniach samych stron. Jeżeli rozwód ma być orzeczony ze wskazaniem winy i/lub rozwodząca się para ma niepełnoletnie dzieci lub dziecko, powołanie świadka w sprawie o rozwód jest w zasadzie konieczne.

Dziecko, nawet jeżeli pojawi się w sądzie i będzie się wypowiadać w sprawie rozwodowej nie będzie uznane za świadka w sprawie. Małoletni, którzy nie ukończyli lat 13, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat 17, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków. W tym wypadku wnioskodawca brał pod uwagę dobro dziecka, które ma nadrzędną wartość, aniżeli interesy stron postępowania czy szybsze zakończenie sprawy. Dziecko może zostać wysłuchane przez Sąd w sprawie rozwodowej tylko w sytuacji, gdy może przyczynić się do rozwiązania całej sprawy.

12. Notatki i dzienniki – wszelkie własne zapiski dotyczące istotnych zdarzeń i sytuacji, które mogą mieć znaczenie w sprawie rozwodowej.
13. Opłata od pozwu rozwodowego – jest to podstawowa opłata, którą należy uiścić przy składaniu pozwu o rozwód. Obecnie wynosi ona 600 zł. Kwotę tę należy wpłacić na rachunek bankowy sądu, do którego składany jest pozew, lub bezpośrednio w kasie sądu.
14. Wynagrodzenie pełnomocnika – w przypadku zatrudnienia adwokata do prowadzenia sprawy rozwodowej, należy liczyć się z dodatkowymi kosztami związanymi z jego wynagrodzeniem. Stawki honorariów są ustalane indywidualnie i mogą zależeć od skomplikowania sprawy oraz umowy między klientem a adwokatem.
15. Opłata skarbowa od pełnomocnictwa – jeżeli w trakcie postępowania rozwodowego strona ustanowi pełnomocnika, należy uiścić opłatę skarbową za złożenie pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Opłatę tę należy wpłacić na rachunek urzędu miasta/gminy, właściwego dla sądu, w którym toczy się postępowanie.
16. Inne późniejsze ewentualne opłaty – przykładowo opłata za mediację czy koszty biegłych sądowych.

Przygotowanie powyższych dokumentów i dowodów pomoże w skutecznym przeprowadzeniu sprawy rozwodowej, zapewniając kompleksowy obraz sytuacji i wspierając roszczenia stron.

Wina rozpadu małżeństwa

Podczas składania pozwu rozwodowego, ważnym elementem jest decyzja, czy chcemy wnioskować o rozwód z orzekaniem o winie jednej ze stron. W takim przypadku należy jasno wskazać w pozwie, że żądamy rozwodu z winy małżonka oraz przedstawić odpowiednie dowody na potwierdzenie tej winy. Wybór odpowiedniej opcji winy w pozwie rozwodowym jest istotny i może mieć dalekosiężne skutki prawne oraz finansowe. Powód ma możliwość wyboru jednej z trzech opcji dotyczących orzekania o winie:

1. Rozwód bez orzekania o winie – Jest to najprostsza i często najszybsza forma rozwodu. Obydwie strony zgadzają się na rozwiązanie małżeństwa bez przypisywania winy za jego rozpad. W takiej sytuacji sąd nie bada przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego, co może przyspieszyć proces i ograniczyć emocjonalne napięcia między małżonkami. Brak orzeczenia o winie nie wpływa na możliwość dochodzenia alimentów ani innych roszczeń związanych z rozwodem.
2. Rozwód z orzekaniem o winie jednej ze stron – strona wskazuje, że za rozpad małżeństwa odpowiedzialny jest jeden z małżonków i żąda, aby sąd to orzekł. W takim przypadku konieczne jest przedstawienie dowodów potwierdzających winę małżonka, takich jak świadectwa, dokumenty, nagrania czy korespondencja. Orzeczenie o winie może wpłynąć na przyznanie alimentów na rzecz małżonka niewinnego oraz podział majątku. Typowe przyczyny orzekania o winie to zdrada, przemoc domowa, uzależnienia, zaniedbywanie obowiązków małżeńskich lub brak wsparcia emocjonalnego.
3. Rozwód z orzekaniem o winie obu stron – W sytuacji, gdy obydwoje małżonkowie przyczynili się do rozpadu małżeństwa, sąd może orzec rozwód z winy obojga. W tym przypadku każda ze stron musi przedstawić dowody na winę drugiej strony. Takie orzeczenie może mieć wpływ na podział majątku oraz zasady dotyczące opieki nad dziećmi, ale niekoniecznie musi wpływać na obowiązek alimentacyjny między małżonkami.

Alimenty na dzieci

Co ważne, w polskim prawie nie ma możliwości zrzeczenia się alimentów na dziecko przez rodziców. Alimenty są świadczeniem przysługującym dziecku, a nie rodzicowi, dlatego nawet jeśli rodzic chciałby zrezygnować z dochodzenia alimentów, nie ma takiej prawnej możliwości. Rodzice mogą zawrzeć umowę dotyczącą wysokości i sposobu płatności alimentów, ale nie mogą całkowicie zrezygnować z alimentów na rzecz dziecka. Każda taka umowa musi respektować interes dziecka i być zgodna z jego potrzebami.

W przypadku sporu dotyczącego wysokości alimentów, to sąd rodzinny ustala ich wysokość na podstawie potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych i majątkowych rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów. Dziecko ma również prawo, po osiągnięciu pełnoletności, dochodzić zaległych alimentów od rodzica. Obowiązek alimentacyjny nie wygasa, dopóki dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Wszelkie decyzje dotyczące alimentów muszą przede wszystkim uwzględniać dobro dziecka. Sąd zawsze kieruje się jego interesem, dlatego próby zrzeczenia się alimentów są z reguły odrzucane.

W sytuacji, gdy dziecko mieszka głównie z jednym rodzicem, drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów na utrzymanie dziecka. Wysokość alimentów zależy od potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych i majątkowych rodzica zobowiązanego do ich płacenia. Jeżeli opieka jest podzielona równomiernie (np. dziecko spędza tyle samo czasu z obojgiem rodziców), sąd może dostosować wysokość alimentów odpowiednio do faktycznego wkładu każdego rodzica w utrzymanie dziecka.

Nawet jeśli jeden z rodziców zostanie pozbawiony władzy rodzicielskiej, nie zwalnia go to z obowiązku płacenia alimentów. Obowiązek alimentacyjny trwa niezależnie od tego, czy rodzic ma władzę rodzicielską, czy nie. Sąd może wziąć pod uwagę brak zaangażowania tego rodzica w opiekę nad dzieckiem przy ustalaniu wysokości alimentów.

Alimenty na rzecz jednego z małżonków

W trakcie postępowania rozwodowego, poza alimentami na dzieci, mogą pojawić się także roszczenia o alimenty na rzecz jednego z małżonków. Alimenty na małżonka są ważnym instrumentem prawnym, który ma na celu zapewnienie wsparcia finansowego w sytuacji, gdy jeden z małżonków po rozwodzie nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać.  Polskie prawo przewiduje kilka sytuacji, w których małżonek może domagać się alimentów od drugiego małżonka:

1. Alimenty w przypadku orzeczenia o winie – jeżeli sąd orzeknie rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków, małżonek niewinny ma prawo domagać się alimentów, jeżeli rozwód spowodował istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej. Alimenty te mogą być przyznane na czas nieokreślony lub do momentu, gdy małżonek niewinny będzie w stanie samodzielnie się utrzymać.
2. Alimenty w przypadku rozwodu bez orzekania o winie – sytuacji, gdy rozwód został orzeczony bez przypisywania winy, każdy z małżonków może domagać się alimentów, jeżeli znajduje się w niedostatku. Niedostatek oznacza brak środków do życia, a alimenty mogą być przyznane na czas, dopóki małżonek uprawniony nie będzie w stanie samodzielnie się utrzymać.
3. Alimenty po rozwodzie z winy obu stron – jeżeli sąd orzeknie rozwód z winy obojga małżonków, każdy z nich może żądać alimentów, jeżeli znajduje się w niedostatku. W takiej sytuacji sąd bada, na ile obie strony przyczyniły się do powstania niedostatku i jakie są ich możliwości zarobkowe oraz majątkowe.

Wysokość alimentów na małżonka jest ustalana przez sąd na podstawie potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Sąd bierze pod uwagę m.in. dotychczasowy standard życia małżonków, koszty utrzymania, stan zdrowia oraz zdolność do pracy.

Obowiązek alimentacyjny wygasa w przypadku zmiany sytuacji materialnej małżonka uprawnionego do alimentów, np. gdy znajdzie on źródło utrzymania, zawrze nowy związek małżeński lub gdy nastąpi zmiana możliwości finansowych małżonka zobowiązanego do płacenia alimentów.

Zabezpieczenie alimentów

W trakcie postępowania rozwodowego, szczególnie ważne jest zabezpieczenie alimentów, aby zapewnić środki na utrzymanie dziecka lub małżonka do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Zabezpieczenie alimentów ma na celu natychmiastowe wsparcie finansowe dla uprawnionych, zanim sąd wyda końcowy wyrok.

Aby uzyskać zabezpieczenie alimentów, należy złożyć do sądu wniosek o ich zabezpieczenie. Wniosek można złożyć wraz z pozwem rozwodowym lub w trakcie trwania postępowania rozwodowego. Powinien on zawierać uzasadnienie potrzeby zabezpieczenia oraz propozycję wysokości alimentów.

Sąd może przyznać zabezpieczenie alimentów, jeśli uzna, że istnieje uzasadniona potrzeba natychmiastowego wsparcia finansowego. Ocena opiera się na przedstawionych dowodach dotyczących sytuacji materialnej uprawnionego oraz możliwości zarobkowych zobowiązanego.

Wysokość zabezpieczenia alimentów ustalana jest na podstawie wstępnej oceny potrzeb uprawnionego oraz możliwości finansowych zobowiązanego. Sąd bierze pod uwagę dotychczasowy standard życia oraz koszty utrzymania dziecka lub małżonka.

Postanowienie sądu o zabezpieczeniu alimentów jest natychmiastowo wykonalne. Oznacza to, że zobowiązany ma obowiązek płacenia alimentów od momentu wydania postanowienia, nawet jeśli decyzja ta zostanie zaskarżona.

Zabezpieczenie alimentów obowiązuje do czasu wydania ostatecznego wyroku w sprawie rozwodowej. Może ono zostać zmienione lub uchylone przez sąd na wniosek jednej ze stron, jeśli zmienią się okoliczności.

Jeśli zobowiązany nie wywiązuje się z obowiązku płacenia alimentów zabezpieczonych przez sąd, uprawniony może zwrócić się do komornika sądowego o egzekucję należności.

Władza rodzicielska

Podczas postępowania rozwodowego, jednym z kluczowych aspektów jest rozstrzygnięcie kwestii władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi. Władza rodzicielska obejmuje prawa i obowiązki rodziców związane z opieką nad dzieckiem, jego wychowaniem, kształceniem oraz zarządzaniem jego majątkiem. Rozstrzygnięcia dotyczące władzy rodzicielskiej mają na celu zapewnienie dziecku stabilnych warunków do rozwoju oraz ochronę jego interesów.

W przypadku rozwodu, sąd może orzec o pozostawieniu władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, ograniczeniu jej jednemu z nich, a w wyjątkowych sytuacjach – pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego z rodziców. Sąd kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka oraz jego potrzebami emocjonalnymi i wychowawczymi.

1. Wspólna władza rodzicielska – jeśli rodzice są w stanie współpracować w sprawach dotyczących dziecka, sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom. W takim przypadku konieczne jest ustalenie szczegółowego planu wychowawczego, określającego m.in. miejsce zamieszkania dziecka, harmonogram kontaktów z każdym z rodziców oraz zasady podejmowania decyzji dotyczących dziecka.
2. Ograniczenie władzy rodzicielskiej – sąd może ograniczyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców, jeżeli uzna, że jest to konieczne dla dobra dziecka. Ograniczenie może polegać na przykład na ustaleniu, że jedno z rodziców będzie podejmowało decyzje w określonych sprawach, takich jak edukacja czy leczenie, podczas gdy drugi rodzic będzie miał prawo do kontaktów z dzieckiem.
3. Pozbawienie władzy rodzicielskiej – w skrajnych przypadkach, kiedy dobro dziecka jest poważnie zagrożone, sąd może pozbawić jednego z rodziców władzy rodzicielskiej. Taka decyzja może być podjęta np. w przypadku przemocy, zaniedbywania obowiązków rodzicielskich, uzależnień lub innych okoliczności, które uniemożliwiają prawidłowe sprawowanie opieki nad dzieckiem.

W trakcie postępowania rozwodowego, sąd może wydać postanowienie zabezpieczające dotyczące władzy rodzicielskiej, aby tymczasowo uregulować kwestie opieki i kontaktów z dzieckiem do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy.

Po rozwodzie, w razie zmiany okoliczności, każde z rodziców może wnosić o zmianę orzeczenia dotyczącego władzy rodzicielskiej. Sąd może zmienić swoje postanowienie, jeżeli uzna, że jest to konieczne dla dobra dziecka.

Miejsce zamieszkania dziecka i kontakty dziecka z rodzicami

Podczas postępowania rozwodowego, sąd nie tylko rozstrzyga kwestie władzy rodzicielskiej i alimentów, ale również podejmuje decyzje dotyczące miejsca zamieszkania dziecka oraz zasad kontaktów rodziców z dziećmi. Te aspekty są kluczowe dla zapewnienia dziecku stabilności i ciągłości opieki oraz utrzymania relacji z obojgiem rodziców.

Sąd ustala, z którym z rodziców dziecko będzie mieszkać na stałe. Decyzja ta jest podejmowana na podstawie analizy najlepszego interesu dziecka, w tym jego potrzeb emocjonalnych, wychowawczych i edukacyjnych. Wartościowe są również opinie biegłych, jak np. psychologów czy pedagogów.

W niektórych przypadkach sąd może zdecydować o wspólnej opiece fizycznej (tzw. opieka naprzemienne), gdzie dziecko spędza zbliżony czas z każdym z rodziców. W takim przypadku konieczne jest dokładne określenie harmonogramu zamieszkania dziecka u każdego z rodziców oraz podział obowiązków związanych z codzienną opieką.

Rodzic, z którym dziecko nie mieszka na stałe, ma prawo do regularnych kontaktów z dzieckiem. Sąd określa harmonogram kontaktów, uwzględniając wiek dziecka, jego potrzeby oraz możliwości rodziców. Kontakty mogą obejmować wizyty, wspólne wyjazdy, telefony, wideorozmowy oraz inne formy komunikacji.

Rodzice mogą przedstawić sądowi wspólny plan wychowawczy, który szczegółowo określa zasady opieki nad dzieckiem, miejsce zamieszkania oraz harmonogram kontaktów. Plan ten jest szczególnie wartościowy, jeśli rodzice potrafią współpracować w kwestiach dotyczących dziecka.

Do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy rozwodowej, sąd może wydać postanowienie zabezpieczające dotyczące miejsca zamieszkania dziecka oraz kontaktów z rodzicami. Celem zabezpieczenia jest zapewnienie dziecku stabilności i ciągłości opieki podczas trwania postępowania.

W przypadku zmiany okoliczności, rodzice mogą wnosić o modyfikację ustaleń dotyczących miejsca zamieszkania dziecka i kontaktów. Zmiany mogą być spowodowane np. zmianą miejsca zamieszkania jednego z rodziców, zmianą sytuacji zawodowej czy zdrowotnej.

Jeśli jeden z rodziców nie wywiązuje się z ustalonych kontaktów, drugi rodzic może zwrócić się do sądu o pomoc w egzekwowaniu postanowień sądowych. W skrajnych przypadkach sąd może nałożyć sankcje, aby wymusić przestrzeganie ustalonych zasad.

We wszystkich decyzjach dotyczących miejsca zamieszkania dziecka i kontaktów rodziców z dziećmi, sąd kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Priorytetem jest zapewnienie dziecku stabilności emocjonalnej, bezpieczeństwa oraz możliwości utrzymania zdrowych relacji z obojgiem rodziców.

Dobro małoletnich dzieci

Sąd może odmówić orzeczenia rozwodu ze względu na dobro dzieci. W polskim prawie rodzinnym istnieje zasada, że sąd może odroczyć lub odmówić rozwodu, jeśli uzna, że jego orzeczenie byłoby sprzeczne z interesem małoletnich dzieci.

Podział majątku wspólnego stron

Wniosek o podział majątku wspólnego można złożyć razem z pozwem rozwodowym (bardzo rzadko praktykowane) lub w odrębnym postępowaniu po rozwodzie. Wniosek powinien zawierać szczegółowy wykaz majątku, który ma zostać podzielony.

W celu udowodnienia posiadanych aktywów należy zgromadzić dokumenty takie jak m.in. akt notarialny umowy majątkowej małżeńskiej (jeżeli została zawarta); umowy sprzedaży nieruchomości; księgi wieczyste nieruchomości; wyciągi bankowe; dokumenty rejestracyjne pojazdów; dowody nabycia innych wartościowych aktywów, takich jak akcje, obligacje, dzieła sztuki, biżuteria.

W przypadku istnienia wspólnych długów lub zobowiązań, konieczne jest przedstawienie m.in. umów kredytowych i pożyczkowych; wyciągów z konta kredytowego; umów leasingowych; innych dokumentów potwierdzających zobowiązania finansowe.

Jeżeli wartość majątku wspólnego jest sporna, sąd może powołać biegłego rzeczoznawcę do wyceny nieruchomości, pojazdów, przedsiębiorstwa lub innych wartościowych aktywów. Koszt opinii biegłego ponoszą strony postępowania.

Jeżeli małżonkowie zawarli umowę majątkową (intercyzę), która wyłącza wspólność majątkową, podział majątku odbywa się zgodnie z zapisami tej umowy. W przeciwnym razie, majątek dzieli się na zasadach ustawowych, czyli po równo, chyba że sąd uzna, że taki podział byłby niesprawiedliwy ze względu na szczególne okoliczności (np. różny wkład małżonków w powstanie majątku wspólnego).

Opłaty sądowe związane z podziałem majątku – opłata od wniosku o podział majątku wynosi:

– 1000 zł – jest to odrębna opłata od opłaty od samego pozwu rozwodowego;

– 300 zł – niższa opłata obowiązuje w sytuacji, gdy strony zgodnie ustalą sposób podziału majątku.

W przypadku sporu co do podziału majątku, sąd może skierować strony na mediację. Koszt mediacji jest zazwyczaj dzielony między małżonków, chyba że sąd postanowi inaczej.

Podział majątku wspólnego nie wpływa bezpośrednio na roszczenia alimentacyjne wobec dzieci lub małżonka. Są to odrębne kwestie, które sąd rozpatruje niezależnie.

Podobnie jak w przypadku samego rozwodu, możliwe jest powoływanie świadków, którzy mogą potwierdzić okoliczności dotyczące zgromadzonego majątku i jego wartości. Mogą to być osoby, które były świadkami nabywania składników majątku lub są w stanie ocenić wkład małżonków w jego powstanie.